Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός της Προσχολικής αγωγής σύμφωνα με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο είναι να βοηθήσει το παιδί να αναπτυχθεί σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και κοινωνικά.
Σύμφωνα με τον Piaget τα δυο πρώτα στάδια ανάπτυξης του παιδιού είναι το αισθησιοκινητικό (0 – 2 ετών) και το προλογικό (2 – 7 ετών).
Κατά την αισθησιοκινητική περίοδο η ανάπτυξη συμβαίνει κυρίως μέσω της χρήσης του σώματος καθώς εξερευνούν το περιβάλλον. Τα βρέφη “ξέρουν” με την έννοια ότι αναγνωρίζουν κάτι οικείο και “σκέπτονται” με την έννοια ότι συμπεριφέρονται προς τα αντικείμενα αυτά με προβλεπόμενους οργανωμένους και συχνά προσαρμοστικούς τρόπους. Δεν έχουν επίγνωση ότι υπάρχει άλλα οπτική γωνία εκτός από τη δική τους, μπορεί να μιλούν αλλά δεν συζητούν και όταν κάτι απομακρύνεται από το οπτικό τους πεδίο παύει να υπάρχει.
Καθώς αρχίζουν να μπουσουλούν και να περπατούν, συνειδητοποιούν την απόσταση και τις έννοιες του χώρου και του χρόνου. Επιπλέον αρχίζουν να ξεχωρίζουν τις δικές τους πράξεις ως αιτίες και προς το τέλος της περιόδου καταλήγουν σε μια βασική κατανόηση του κόσμου και στην απαρχή της ικανότητας να τον αναπαριστούν μέσα από τη γλώσσα. Τα γνωστικά επιτεύγματα των παιδιών κατά την αισθησιοκινητική περίοδο δίνουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στη χρήση των συμβόλων και παρέχουν τα θεμέλια για πιο τυπικό διδακτικό έργο.
Στην προλογική περίοδο τα παιδιά έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν σύμβολα (π.χ. γλώσσα) αλλά δεν είναι ακόμα σε θέση να τα χειρίζονται νοερά.
Τα παιδιά αυτής της περιόδου αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ένας κόσμος εκεί έξω, του οποίου η ύπαρξη είναι ανεξάρτητη από τα ίδια. Σταδιακά τον αποδέχονται ταυτοποιώντας έτσι τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό με τον πραγματικό κόσμο. Επιπλέον σταματούν σιγά σιγά να θεωρούν ότι πολλά αντικείμενα (που για τους μεγάλους είναι αδρανή) έχουν συνείδηση ή είναι ζωντανά (Elliott, 2000).
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
Οι διαθεματικές ενότητες δεν αποτελούν διακριτά διδακτικά αντικείμενα για αυτοτελή διδασκαλία αλλά χρησιμοποιούνται για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση δραστηριοτήτων που έχουν νόημα και σκοπό για τα παιδιά.
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Διαχωρίζεται σε τρεις υποενότητες. Οι υποενότητες που απαρτίζουν την συγκεκριμένη θεματική είναι οι εξής: η προφορική επικοινωνία (π.χ. διήγηση, περιγραφή κ.α.), η ανάγνωση (π.χ. επαφή με διάφορες μορφές του γραπτού λόγου, αναγνώριση οικείων λέξεων κ.α.) και η γραφή (ενθαρρύνονται να γράφουν όπως μπορούν, να γράφουν το όνομά τους, να γράφουν γράμματα και αριθμούς).
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Τα παιδιά πρέπει να προβληματίζονται και να ερευνούν ποικίλες καταστάσεις, να στηρίζονται σε προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες, να κάνουν απλές υποθέσεις και να καταλήγουν σε σχετικά συμπεράσματα. Αυτό γίνεται μέσα από διαδικασίες παρατήρησης, περιγραφής, σύγκρισης, ταξινόμησης, αντιστοίχισης, σειροθέτησης και συμβολικής αναπαράστασης έτσι ώστε σταδιακά να οικοδομήσουν την έννοια των αριθμών και να μάθουν να εκτελούν απλές μαθηματικές πράξεις.
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ανθρωπογενές Περιβάλλον
Μέσα σε ένα ασφαλές και πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον δίνονται ευκαιρίες ώστε τα παιδιά να αναπτύξουν έννοιες όπως η αυτοεκτίμηση, η συνεργασία, η αγάπη, η αδελφοσύνη, η υγιεινή κ.α. Τα παιδιά συνειδητοποιούν τη μοναδικότητά τους αλλά και μαθαίνουν να εντοπίζουν και να σέβονται τις ομοιότητες και τις διαφορές με του άλλους. Αποκτούν θετικές στάσεις και συμπεριφορές για το περιβάλλον (ανακύκλωση κ.α.) και αντιλαμβάνονται τη συμβολή των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας στη καθημερινή ζώη.
Φυσικό Περιβάλλον
Στα παιδιά πρέπει να δίνονται πολλές ευκαιρίες ώστε να διευρύνουν τις γνώσεις τους για το ανθρώπινο σώμα, τους ζωικούς οργανισμούς, τους φυτικούς οργανισμούς, τα χαρακτηριστικά γύρω από τη δομή και τις ιδιότητες των υλικών. Επίσης σιγά σιγά αναγνωρίζουν ορισμένες πηγές ενέργειας, τις ιδιότητες των μαγνητών και αντιλαμβάνονται την κίνηση και τις γενικές αρχές που τη διέπουν.
Εικαστικά
Τα παιδιά θα πρέπει να παροτρύνονται να ερμηνεύσουν το περιβάλλον με πολλούς τρόπους , χρησιμοποιώντας ποικίλα υλικά , να επινοούν διάφορες τεχνικές και να τις εφαρμόζουν για να σχεδιάζουν και να ζωγραφίζουν. Επίσης θα πρέπει να μάθουν να κόβουν υλικά, να κάνουν κολάζ, να πλάθουν και να μορφοποιούν, να χρησιμοποιούν εμπεριχάρακες και να δημιουργούν αιωρούμενα αντικείμενα (μόμπιλς κ.α.)
Δραματική Τέχνη
Τα παιδιά εξοικειώνονται με τις τεχνικές του κουκλοθέατρου και του θεάτρου σκιών και παίζουν δημιουργικά με τις κούκλες. Επιπλέον μαθαίνουν να συνεργάζονται και να δημιουργούν από κοινού ιστορίες και να εκφράζονται με τον αυτοσχεδιασμό και τη μίμηση.(κ.α.)
Φυσική Αγωγή
Μέσα από κατάλληλες διαμορφωμένες δραστηριότητες τα παιδιά αναπτύσσουν την κινητικότητα τους, τη σωματική τους δραστηριότητα και προάγουν την υγεία τους. Αποδέχονται την τήρηση ορισμένων κανόνων ασφαλείας, χειρίζονται κατάλληλα το εκπαιδευτικό υλικό και αναπτύσσουν σταδιακά θετικές στάσεις για συνεργασία, αλληλοαποδοχή και υποστήριξη.
Μουσική
Τα παιδιά με κατάλληλες μουσικές δραστηριότητες μαθαίνουν να τραγουδούν, να παίζουν διάφορα μουσικά όργανα, να ανταποκρίνονται σε σύμβολα, συνθήματα και οδηγίες, να αυτοσχεδιάζουν και να εκφράζονται μέσα από απλές μουσικές συνθέσεις κ.α.
Τα παιδιά ταυτίζουν τον υπολογιστή με μια μηχανή που βοηθάει τον άνθρωπο στην εργασία του και που μπορεί να τον χρησιμοποιήσει για παιχνίδι και για διασκέδαση. Μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις κυριότερες μονάδες του υπολογιστή και να εντοπίζουν γράμματα και αριθμούς στο πληκτρολόγιο, να μετακινούν το ποντίκι και να τοποθετούν τον δείκτη σε συγκεκριμένη θέση στην οθόνη κ.α.
Μέθοδος διδασκαλίας είναι η επιλογή της πορείας και των εργαλείων που θα ακολουθήσουμε κατά τη διεξαγωγή του μαθήματος ώστε να φτάσουμε σε ένα προκαθορισμένο στόχο. Η σύγχρονη παιδαγωγική οπτική εστιάζει στη διαδραστικότητα δίνοντας προτεραιότητα στην ενεργητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση, χωρίς όμως να καταργεί τα πλεονεκτήματα των κλασσικών μεθόδων.
Οι κυριότερες μέθοδοι διδασκαλίας είναι η συνεργατική, η ανακαλυπτική, η διερευνητική, η ερμηνευτική και η μέθοδος project ενώ οι κυριότερες τεχνικές διδασκαλίας είναι η ερωτοαπόκριση, η συζήτηση, οι ασκήσεις, η επίδειξη, οι ομάδες εργασίας, η μελέτη περίπτωσης, το παιχνίδι ρόλων, η προσομοίωση, η επίλυση προβλήματος, η συνέντευξη και οι εκπαιδευτικές επισκέψεις.
Ο παιδαγωγός θα πρέπει να διαλέξει πολύ προσεκτικά την μέθοδο αλλά και τα εργαλεία – τεχνικές που βρίσκονται παραπάνω και να καταρτίσει και να ξεκινήσει το σχεδιασμό του διδακτικού αντικειμένου. Τα έξι κυριότερα στάδια του σχεδιασμού είναι η προετοιμασία, η παρουσίαση, η εφαρμογή, ο έλεγχος, η ανακεφαλαίωση και η ανάθεση εργασίας.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να κατανοήσει τη συμπεριφορά, τους προβληματισμούς των παιδιών και να δημιουργήσει ένα ζεστό περιβάλλον που ενθαρρύνει τη μάθηση. Επιπλέον χρησιμοποιεί διδακτικές τεχνικές που οδηγούν σε δραστηριότητες επίλυσης προβλημάτων και παρέχει στα παιδιά συχνή ανατροφοδότηση για τις προσπάθειές τους. Τέλος σημαντικό είναι να παρέχει κίνητρα για τη συνεχή εξέλιξη των μαθητών και του ιδίου.
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ
Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό είτε ομαδικό επιτρέπει στα παιδιά να αναπτύσσονται , να ανακαλύπτουν, να χρησιμοποιούν δημιουργικά υλικά και μέσα, να πειραματίζονται, να επικοινωνούν, να συνεργάζονται και να κοινωνικοποιούνται.
Ο φάκελος προόδου περιέχει εργασίες του παιδιού και αποτελεί καταγραφή της διαδικασίας της μάθησης. Περιέχει υλικό που αποκαλύπτει τί ενδιαφέρει το παιδί, τί έχει μάθει, πώς σκέπτεται, πώς δημιουργεί, πώς αναλύει και συνθέτει. Ο φάκελος περιέχει δείγματα δουλειάς τα οποία παράγονται από τα παιδιά (π.χ. σχέδια, ζωγραφιές, χειροτεχνίες, δείγματα γραφής, κατασκευές). Το υλικό οργανώνεται κατά χρονολογική σειρά και κατηγορία έτσι ώστε ο γονιός να μπορεί να συγκρίνει τις πρόσφατες εργασίες με τις προηγούμενες. Έτσι ώστε ο γονιός να έχει πρόσβαση στην εξέλιξη του νηπίου κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.